Dr. Αντώνης Π. Μαλάτος | 9 Αυγούστου 2015
Αμυγδαλεκτομή - Αδενοτομή - Μυριγγοτομή - Σωληνίσκοι αερισμού ώτων στα παιδιά, πότε και γιατί;
Πάνω από το 80% των λοιμώξεων στα παιδιά αφορούν σε λοιμώξεις ανωτέρου αναπνευστικού. Αυτό σημαίνει οξεία φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, αδενοειδίτιδα (φλεγμονή των αδενοειδών εκβλαστήσεων), οξεία μέση ωτίτιδα, εκκριτική ωτίτιδα. Στην πλειονότητά τους πρόκειται για ιογενείς λοιμώξεις.
Τι συμπτώματα εμφανίζει το παιδί;
Τις περισσότερες φορές υπάρχει εμπύρετο, φαρυγγαλγία, δυσκαταποσία, ωταλγία, ρινική συμφόρηση, ρινική καταρροή, οπισθορινικός κατάρρους, βήχας, ροχαλητό, σε ορισμένες περιπτώσεις άπνοια στον ύπνο, βαρηκοΐα. Η μεγάλη συχνότητα των λοιμώξεων αυτών προκαλεί χρονιότητα της συμπτωματολογίας. Χαρακτηριστικό φαινόμενο είναι ότι μόλις το παιδί περνά μια λοίμωξη στη συνέχεια ακολουθεί μια άλλη, με αποτέλεσμα οι γονείς απελπισμένα να αναφέρουν ότι συνεχώς το παιδί είναι άρρωστο, τουλάχιστον κάθε 15 ημέρες για 1 εβδομάδα την κάθε φορά κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, λόγω συνωστισμού σε παιδικούς σταθμούς, σχολεία και γενικά κλειστούς χώρους.
Πέρα από την ταλαιπωρία την οποία υφίστανται τα παιδιά και οι εργαζόμενοι γονείς φυσικά, υπάρχει και ένα άγχος για τη μεγάλη συχνότητα λήψης αντιβιοτικών. Οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις συχνά δημιουργούν επιπλοκές, όπου τις περισσότερες φορές αυτό σημαίνει μικροβιακή επιμόλυνση και επομένως την ανάγκη χορήγησης αντιβιοτικού. Η επαναλαμβανόμενη χορήγησή τους μειώνει σημαντικά και τη δραστικότητά τους.
Ποια είναι η λειτουργία των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων; Σε τι χρειάζονται στον οργανισμό;
Οι αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις είναι λεμφικός ιστός ο οποίος συμμετέχει στην άμυνα του οργανισμού έναντι των λοιμώξεων. Οι παρίσθμιες αμυγδαλές όπως αποκαλούνται βρίσκονται στο στοματοφάρυγγα, συγκεκριμένα στα πλάγια τοιχώματα του φάρυγγα δεξιά και αριστερά και συνήθως είναι ορατές κατά το άνοιγμα του στόματος. Οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), βρίσκονται στο οπίσθιο τοίχωμα της μύτης, περιοχή που ονομάζεται ρινοφάρυγγας και δεν είναι ορατές. Οι λοιμώξεις προκαλούν διόγκωση του λεμφικού αυτού συστήματος με αποτέλεσμα λόγω της θέσης τους να προκαλούν μερική ή και πλήρη ακόμη απόφραξη του αεραγωγού. Τα μεν κρεατάκια προκαλούν ρινική απόφραξη και πολλές φορές απόφραξη και της ευσταχιανής σάλπιγγας με συνοδό οξεία μέση ωτίτιδα ή εκκριτική ωτίτιδα. Η διόγκωση των αμυγδαλών προκαλεί απόφραξη του στοματοφάρυγγα.
Γιατί και πότε τα παιδιά πρέπει να υποβληθούν σε επέμβαση αφαίρεσης των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων;
Oι ενδείξεις είναι πολλές και συγκεκριμένες. Η σημαντικότερη όμως ένδειξη είναι η ποιότητα ζωής του παιδιού. Όταν η μητέρα περιγράφει ότι το παιδί συνεχώς ροχαλίζει στον ύπνο ή κάνει άπνοιες, δεν έχει συγκέντρωση στο σχολείο, είναι αδικαιολόγητα κουρασμένο, ή παρατηρεί ότι δεν ακούει καλά ή δεν τρώει και ορισμένες φορές υπολείπεται σε ανάπτυξη από τα αντίστοιχα παιδιά της ηλικίας του, τότε σίγουρα πρέπει να επισκεφθεί έναν ειδικό ω.ρ.λ ο οποίος θα εξετάσει το παιδί και θα προτείνει την κατάλληλη μέθοδο αντιμετώπισης.
Με την πάροδο του χρόνου τόσο οι αμυγδαλές όσο και τα κρεατάκια κυρίως υποστρέφουν; Γιατί είναι απαραίτητη η εγχείρηση;
Αυτό είναι αλήθεια. Όλα τα παιδιά έχουν αμυγδαλές και κρεατάκια. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χειρουργούμε όλα. Τα κρεατάκια αναπτύσσονται και αυξάνουν σε όγκο από την ηλικία των 3 έως και 8 ετών περίπου. Στη συνέχεια υποστρέφουν. Συνήθως στην ηλικία των 10-12 ετών δεν υπάρχουν κρεατάκια. Το θέμα είναι όπως είπαμε και προηγουμένως ότι επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής του παιδιού. Το γεγονός ότι η χρόνια εκκριτική ωτίτιδα, δηλαδή η παρουσία υγρού στο μέσο αυτί και η οποία προκαλεί βαρηκοΐα είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Η ακοή στα παιδιά πρέπει να είναι οξύτατη, όχι όπως των ενηλίκων και είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της αντίληψης του παιδιού μέσω της ανακάλυψης νέων ηχητικών παραστάσεων στη νηπιακή ηλικία και αργότερα στη μάθηση στο σχολείο. Το αδενοειδές προσωπείο το οποίο προκαλείται από τη χρόνια αναπνοή από το στόμα παίζει σημαντικό ρόλο στη διάταξη της ανάπτυξης του προσωπικού κρανίου, δηλαδή της γνάθου και της σωστής οδοντοφυΐας. Συχνά βλέπουμε παιδιά να κάνουν θεραπείες ορθοδοντικής οι οποίες είναι καταδικασμένες σε αποτυχία χωρίς προηγούμενη αντιμετώπιση της υπερτροφίας των αδενοειδών εκβλαστήσεων. Οι παραπάνω ανωμαλίες στην ομαλή διάπλαση του προσωπικού κρανίου στο μέλλον είναι δύσκολα αποκαταστάσιμες αν όχι μόνιμες.
Τι πετυχαίνουμε με τη χειρουργική επέμβαση;
Αφαιρώντας τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια) βελτιώνουμε τη ρινική αναπνοή, αποσυμφορίζουμε την περιοχή του ρινοφάρυγγα άρα διευκολύνουμε τον αερισμό του μέσου ωτός και μειώνουμε τη συχνότητα εμφάνισης εκκριτικής ωτίτιδας. Με την αμυγδαλεκτομή ελευθερώνουμε περαιτέρω την αναπνευστική οδό. Έχουμε πλήρη εξάλειψη του ροχαλητού και των απνοιών. Μυριγγοτομή γίνεται στην περίπτωση συνοδού εκκριτικής ωτίτιδας. Με την επέμβαση αυτή αφαιρούμε το υγρό από το μέσο αυτί και στη συνέχεια αναλόγως του ιστορικού, της χρονιότητας της εκκριτικής ωτίτιδας και των διεγχειρητικών ευρημάτων ( όταν δηλαδή το υγρό είναι παχύρευστο, κολλώδες με τη μορφή τσίχλας), τότε είναι απαραίτητη η τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού στην τυμπανική μεμβράνη για την αποφυγή υποτροπής. Τα σωληνάκια είναι αόρατα-παραμένουν στην τυμπανική μεμβράνη για διάστημα μεταξύ 6 μηνών και έτους και στη συνέχεια αποβάλλονται μόνα τους όταν πλέον ο βλεννογόνος του μέσου ωτός δια μέσου του αερισμού έχει αποθεραπευθεί πλήρως.
Μετά την επέμβαση δηλαδή το παιδί πλέον δεν ξανά αρρωσταίνει;
Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εννοηθεί κάτι τέτοιο. Λοιμώξεις θα συνεχίσει να υφίσταται όπως όλα τα παιδιά της αντίστοιχης ηλικίας, όμως θα τις περνά πολύ πιο ανώδυνα, πιο γρήγορα χωρίς να χρειάζεται λήψη αντιβιοτικών και να στερείται για πολλές ημέρες το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα.
Σε ποιά ηλικία του παιδιού γίνεται η επέμβαση;
Μετά την ηλικία των 3 ετών όταν υπάρχει ένδειξη μπορεί να γίνει η επέμβαση.
Είναι απαραίτητο να αφαιρούνται και τα κρεατάκια και οι αμυγδαλές στην ίδια επέμβαση;
Συχνά οι γονείς είναι προϊδεασμένοι αρνητικά (κυρίως από το παιδίατρο) όσο αφορά στην αφαίρεση των αμυγδαλών πιστεύοντας ότι παίζουν βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού από τις λοιμώξεις και ενδεχόμενη αφαίρεσή τους προδιαθέτει για λοιμώξεις του κατωτέρου αναπνευστικού, όπως π.χ. πνευμονία. Πράγματι ο λεμφικός ιστός της περιοχής παίζει ρόλο στην άμυνα του οργανισμού. Παλαιότερα και σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξείας φαρυγγοαμυγδαλίτιδας επεμβαίναμε (συνήθως παλαιότεροι ωτορινολαρυγγολόγοι) σε μείωση του όγκου των αμυγδαλών και όχι σε πλήρη αφαίρεσή τους κάνοντας τη λεγόμενη αμυγδαλοτομή. Σήμερα η τακτική αυτή έχει περιοριστεί σημαντικά και επεμβαίνουμε μετά την ηλικία των 3 ετών σε αμυγδαλεκτομή και αδενοτομή μαζί. Εξάλλου στην ανατολική πλευρά του πλανήτη και εννοούμε κυρίως την Ιαπωνία όπου εκεί οι γιατροί προβαίνουν σε αμυγδαλεκτομή και σε ηλικίες κάτω των 3 ετών, επιστημονικά δεν έχει αποδειχθεί ότι αυτό είναι προδιαθεσικός παράγοντας για λοιμώξεις κατωτέρου αναπνευστικού. Στον υπόλοιπο κόσμο επεμβαίνουμε κυρίως για προληπτικούς λόγους μετά τη συμπλήρωση των 3 ετών. Σύμφωνα με τις σύγχρονες απόψεις πλέον θεωρείται mal practice στην ίδια επέμβαση να μη γίνεται και αμυγδαλεκτομή δεδομένου ότι βρισκόμαστε στο ίδιο χειρουργικό πεδίο. Το παιδί θα βοηθηθεί περαιτέρω και δε θα χρειαστεί στο μέλλον ένα υπάρξει πρόβλημα με τις αμυγδαλές να υποβληθεί εκ νέου σε γενική αναισθησία για την αφαίρεσή τους. Φυσικά εννοείται ότι εάν τα κρεατάκια είναι τέτοιου βαθμού που δε δημιουργούν πρόβλημα στην αναπνοή ή στα αυτιά και το παιδί δεν έχει πολλά επεισόδια οξείας αμυγδαλίτιδα, τότε σίγουρα δεν υποβάλουμε σε επέμβαση το παιδί για να του αφαιρέσουμε τις αμυγδαλές.
Υπάρχει κίνδυνος υποτροπής μετά την επέμβαση;
Λέγεται ότι συνήθως τα κρεατάκια ξαναγίνονται. Η απάντηση είναι ότι εάν αφαιρεθούν σωστά και μετά την ηλικία των 3 ετών δεν υπάρχει πιθανότητα υποτροπής.
Υπάρχει συγκεκριμένη εποχή που πρέπει να γίνεται η επέμβαση;
Η εποχή δεν παίζει κάποιο ρόλο. Οι επεμβάσεις αυτές μπορούν να γίνουν οποιαδήποτε εποχή, όμως προτιμούμε τις περιόδους των διακοπών των Χριστουγέννων ή του Πάσχα και από Μάιο έως και τον Οκτώβριο όπου τα παιδιά ησυχάζουν από τις λοιμώξεις γιατί κατά την επέμβαση δεν πρέπει να υπάρχει οξεία φλεγμονή. Τις περισσότερες φορές που προγραμματίζεται η επέμβαση σε άλλη περίοδο, το παιδί είναι συχνά άρρωστο, το χειρουργείο αναβάλλεται και υπόκεινται σε ταλαιπωρία τόσο το παιδί όσο και οι γονείς.
Είναι επώδυνη η επέμβαση; Ποια είναι η διάρκεια νοσηλείας;
H επέμβαση είναι σχεδόν εντελώς ανώδυνη για τα παιδιά. Αυτό συμβαίνει γιατί οι αποκολλήσεις των ιστών κατά τη διάρκεια της επέμβασης δεν είναι εργώδεις (δύσκολες) όπως συμβαίνει στους ενήλικες στους οποίους υπάρχουν συνήθως συμφύσεις. Εξάλλου τα παιδιά δεν είναι φορτωμένα με αρνητικές εμπειρίες πόνου όπως οι ενήλικες. Το παιδί μένει στην κλινική για ένα βράδυ και περισσότερο για προληπτικούς λόγους. Αισθάνεται πιο ασφαλής και ο γιατρός αλλά κυρίως οι γονείς.
Πότε γίνονται ορατά τα αποτελέσματα της επέμβασης;
To αποτέλεσμα είναι άμεσο. Από την ίδια ημέρα της επέμβασης σταματά το ροχαλητό. Το παιδί κοιμάται ήσυχα. Συχνά η μητέρα ανησυχεί τις πρώτες ημέρες. Πηγαίνει κοντά στο παιδί ή ακόμη κοιμάται μαζί του για να δει εάν αναπνέει μιας και δεν ακούγεται. Βλέπουμε ένα άλλο παιδί σε όλα! Είναι η έκφραση των γονιών που ακούω πάντα και περιμένω πάντα να το ακούσω. Αυτό είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση που νιώθω!